On regime of the children and protection of health in ʿAlī b. Rabban al-Ṭabarī’s Firdaws al-Ḥikma fī al-Ṭibb

Amaç: Bu çalışmanın amacı Orta Çağ İslam dünyasında yazılmış ilk tıbbi künnāş olarak kabul edilen ʿAlī b. Rabben et-Ṭaberī’nin Firdevsu’l-Ḥikme fī’ṭ-Ṭıbb adlı eserindeki çocukların tedbiri ile sağlığın korunması ilgili bölümlerinin sunulması ve değerlendirilmesidir. Gereç Yöntem: Çalışmada Firdevsu’l-Ḥikme’nin Muḥammed Zubeyr eṣ-Ṣiddīḳī tarafından hazırlanmış 1928 yılında Berlin’de Kunstdruckerei Sonne (Maṭbaʿa-i Āf-tāb)’de basılmış olan bir nüshası incelenmiştir. ikinci nevʿinin, dördüncü makalesinin birinci faslı “Çocukların hakkında” “Büyüdüğünde çocuğun terbiyesi olup, adı geçen bölümler Arapçadan Türkçeye çevrilerek yazının bulgular kısmında sunulmuş literatür eşliğinde tartışılmıştır. Bulgular: Birinci bölümde bebeğin beslenmesi, sütannenin özellikleri, yiyecekleri, emziren kişinin sütünün azaldığı, inceldiği ya da yoğun olduğu durumlarda yapılacaklar, çocuklarda görülen bazı hastalıklar bunların tedavileri, yiyecekleri içecekleri, dişlerin çıkma zamanı bu dönemde çocukta rahatsızlıklar açıklanmıştır. İkinci ise büyüdüğünde yapması gereken sporlar, yiyeceği, içeceği, eğitimi için öğretmenin nitelikleri hangi konularda eğitilecekleri bildirilmiştir. Sonuç: Yapılan araştırma Ṭaberī’nin hakkındaki bölümleri yazarken, her ne kadar kendisi Galenus’un sözlerinden yararlandığını bildirse de büyük olasılıkla Oribasius’un Collectiones Medicae eserinin Livres Incertains’ı Synopsis’inden yararlanmış olabileceğini ortaya koymaktadır.